Artikülasyon Bozukluğu Tedavisi

Artikülasyon ve fonoloji, sesin üretilme şeklini ifade eder. Artikülasyon bozukluğu olan bir çocuk, konuşma seslerini düzgün bir şekilde oluşturmada sorun yaşar. Fonolojik bozukluğu olan bir çocuk sesleri doğru bir şekilde üretebilir, ancak bunları yanlış yerde kullanabilir.

Küçük çocuklar büyürken, belirli bir sırayla konuşma sesleri geliştirirler. Küçük çocukların dilleri geliştikçe konuşma hataları yapmaları normaldir; ancak, bir artikülasyon veya fonolojik bozukluğu olan çocukların anlaşılırlıkları düşük olduğu için akranlarından net bir şekilde farklılık gösterirler.

Çocuğunuzun anlaşılırlığı, sesletim becerileri hakkında endişeleriniz varsa bir dil ve konuşma terapisti tarafından değerlendirme almalısınız.

Artikülasyon Bozukluğu Nedir?

  • Dudak Damak Yarıklıkları
  • Duyusal, algısal bozukluklar(işitme kaybı)
  • Motor nörolojik bozukluklar(apraksi, dizartri)
  • Yapısal bozukluklar(ağız, diş çene yapısındaki bozukluklar)
  • Yanlış öğrenmeler

Artikülasyon Bozukluğu Belirtileri

Özel konuşma artikülasyon bozukluğu Listeye göre çocuğunuz yaş grubuna karşılık gelen harfleri söyleyemiyor ya da kelime içerisinde yanlış kullanıyorsa bir uzman görüşü almakta yarar vardır.

Örnek vermek gerekirse;

  • “arı” yerine “ayı”
  • “kapı” yerine “tapı” (ses değiştirme)
  • “televizyon”a “tevizyon” (ses çıkarma)
  • “siyah” yerine “siyak”
  • “sıfır” yerine “fısır” (yer değiştirmeler)
  • 2 yaşa kadar b, p, m, n, t, d, k, y,
  • 2’den 3 yaşa kadar g, ç, c, l, s, ş,
  • 3’ten 4 yaşa kadar f, v, z, j, h
  • 4 ile 5 yaş arasında r ve ünsüz öbekleri

Çocuğunuzu tanımayan birinin çocuğunuzun söylediklerini anlamaması ve anne-babanın birer tercüman haline gelmesi belirtiler arasında yer alır.

Artikülasyon Müdahale ve Terapi Süreci

Dil ve konuşma terapistleri yapılan değerlendirme sonucunda çocuğun yanlış edindiği veya edinmediği sesleri bulur. Çocuğa uygun öğretim metotları ve terapi teknikleri konuşma becerisi hedeflenen seviyeye getirmek amaçtır.

Harf Söyleyememe Tedavisi

Harf söylememe tedavisi, bireyin belirli konuşma seslerini doğru üretememesi durumunda uygulanan bir konuşma terapisi yöntemidir. Burada “harf” ve “ses” arasındaki fark önemlidir: Harfler yazılı dilde kullanılan sembollerken, sesler konuşmada üretilen akustik birimlerdir. Bu terapi, genellikle konuşma sesi bozuklukları kapsamında ele alınır ve fonolojik ya da artikülasyon bozukluklarını hedefler. Terapide öncelikle bireyin hangi seslerde sorun yaşadığı belirlenir, ardından bu seslerin doğru üretimi ve dilde doğru kullanımı öğretilir. Dil, dudak, çene hareketleri gibi motor beceriler geliştirilir ve bireye görsel-işitsel geri bildirim sağlanır. Son olarak, öğrenilen seslerin günlük konuşmaya aktarılması ve genellemesi üzerinde çalışılır. Erken müdahale, bireyin motivasyonu ve terapistin yaklaşımı tedavinin başarısını artırır.

Fonolojik Bozukluk

Fonolojik farkındalık, dilin ses birimlerini tanıma, ayırma ve işleme yeteneğini ifade eder ve çocukların okuryazarlık becerileri için temel bir ön koşuldur. Fonolojik farkındalık problemleri arasında hece silme, ekleme, kelimelerin başındaki veya sonundaki sesleri bulamama, kelimelerdeki sesleri ayıramama gibi zorluklar yer alır. Ayrıca, ses birleştirme, ses bölme, kafiye üretme ve ayırt etme, ses değiştirme, kelimeyi oluşturan seslerin sıralamasını bulma gibi ek problemler de sık görülür. Bu zorluklar, çocukların dil gelişimini ve okuma-yazma becerilerini olumsuz etkileyebilir.

Müdahalelerde, dil ve konuşma terapistleri oyun temelli etkinlikler, resimli kartlar, ses ve hece manipülasyonu içeren alıştırmalar kullanır. Örneğin, bir sözcüğün belirli bir sesini ya da hecesini çıkarma veya değiştirme çalışmaları yapılır. Ayrıca, kafiye çalışmaları, ses tanıma ve eşleştirme gibi etkinlikler çocukların fonolojik farkındalık becerilerini geliştirmeye yardımcı olur. Erken müdahale, bu becerilerin gelişiminde kritik bir rol oynar ve okuryazarlık becerilerindeki başarıyı artırabilir.

Artikülasyon Bozukluğunda Doğru Müdahale ve Ebeveyn Katılımının Önemi

Artikülasyon (Konuşma Sesi) Bozukluğu, çocuğun beklenilen dil ve konuşma gelişiminde sesleri yaşına ve gelişimine uygun olarak kullanamaması/kullanmaması olarak tanımlanabilir. Kullandığımız her bir sesin belli edinim yaşları vardır. Sesleri edinirken önemli bir nokta çocuğun dili edindiği çevrede kullanımların doğru ve zengin olmasıyla birlikte çocuğun hatalı kullanımlarının direkt olmasa dahi doğrusu söylenerek ebeveyn/bakıcı tarafından tekrar edilmesidir; buradan yola çıkarak doğru zamanda doğru yaklaşımla gerçekleştirilen müdahaleler olumsuz durumların da önüne geçilmesi sağlanır.

Bu olumsuz durumlar bireyin akademik hayatında akran zorbalığına maruz kalmasına ve kendini dışlanmış hissetmesine yol açabilir. Ek olarak kendini dışlanmış hissederek büyüyen çocuklar yetişkin hayatlarında öfke kontrol bozukluğuna ya da bağımlı bir kişilik geliştirme seyrine kadar gidebilen psikolojik problemler yaşayabilirler. Bu sebeple herhangi dil, konuşma, iletişim problemi göz ardı edilmemelidir.

Hatırlanması Gereken Önemli Noktalar

  • Artikülasyon ve fonoloji, konuşma seslerinin üretimini ve birleşimini ifade eder.
  • Fonolojik bozuklukları veya fonemik farkındalık bozuklukları olan çocukların dil ve okuryazarlıkla ilgili devam eden sorunları olabilir.
  • Çocuğunuzun konuşmasıyla ilgili herhangi bir endişeniz varsa, uzman bir dil ve konuşma terapistinden değerlendime almayı ihmala etmeyin.
  • Uygun planlanmış konuşma terapisi ile, artikülasyon veya fonolojik bozukluğu olan birçok çocuğun konuşmalarında büyük bir gelişme olacaktır.

Yazılarımızı okumak için buraya tıklayınız.

“Hata yapmayan insan yoktur. Kişinin insanlıktaki derecesi, hatalarını kabul edip düzeltmek için gösterdiği gayret ve titizlikle ölçülmelidir.”

Albert Einstein